Wielkanoc w różnych krajach

Czas Zmartwychwstania Pańskiego – Wielkanocy, jest dla chrześcijan najważniejszym świętem liturgicznym w ciągu roku. Jednak na świecie w różnych krajach spotkamy wiele ciekawych tradycji i zwyczajów, niekoniecznie związanych z religią. Weszły one po prostu do tradycji w danym kraju. Być może byliście kiedyś podczas świąt Wielkiej Nocy w którymś z krajów? Być może niektóre zwyczaje wydały się Wam dziwne?

Poniżej znajdziecie swoistą podróż Wielkanocną po wybranych zwyczajach i tradycjach w różnych częściach świata.

Australia

Podczas Niedzieli Palmowej święcone są prawdziwe gałęzie palmowe. Australijczycy lubią świętować Wielkanoc w rodzinnym gronie na świeżym powietrzu. Popularnym zwyczajem w niedzielny poranek wielkanocny jest spożywanie wspólnego śniadania w gronie ubogich. Spotkania organizowane są w kościołach wspólnie z duchownymi. Na śniadanie najczęściej serwowany jest smażony kurczak z ziemniakami, marchewką i dynią, a na deser „hot cross buns” czyli bułeczki dekorowane lukrowanym krzyżem. W poniedziałkowy poranek dzieci zbierają w ogrodzie jajka z czekolady. W Australii zamiast anglosaskiego wielkanocnego królika spotkamy Wielkoucha Króliczego. Jest to gatunek torbacza z rodziny wielkouchych.

Filipiny

W Wielki Piątek na Filipinach możemy oglądać drogi krzyżowe z biczowaniem. Kulminacją tych inscenizacji są ukrzyżowania ochotników (realne przybicie do krzyża). Jest to dla nich rodzaj modlitwy i ich sposób na odpokutowanie win jak też dziękczynienie za doznane łaski. Na Filipinach dni wolne zaczynają się od Wielkiego Czwartku. Przez cały czas ten czas do Niedzieli Wielkanocnej przed kościołami działają (także podczas mszy) rozłożone kramy i stragany z lokalnymi przysmakami, a nawet z alkoholem.

Grecja

Okres Wielkanocy w Elladzie to najważniejsze święto liturgiczne w ciągu roku. Celebrowanie wg kalendarza Juliańskiego rozpoczyna się w przeddzień Niedzieli Palmowej – Sobotą Łazarza. W tym dniu dzieci przebrane za kolędników odwiedzają domy, otrzymując jajka i drobne datki. Po mszy świętej w Niedzielę Palmową, wierni gromadzą się i obdarowują zielonymi krzyżami wykonanymi z gałązek palmowych. Będą one stanowiły ozdobę domowych ołtarzyków przez cały następny rok. Cały wielki tydzień jest bardzo celebrowany. Wielki Wtorek jest dniem modlitwy z czytaniem Biblii. W tym dniu piecze się świąteczne ciasteczka „kolourakia”. We wtorkowy wieczór w kościołach odbywa się ceremonia błogosławieństwa świętego oleju. W Wielki Czwartek barwi się jajka na czerwono, jako symbolizujące krew Chrystusa Zbawiciela. Wielki Piątek jest dniem żałoby, w którym nie wykonuje się żadnych ciężkich prac. Również firmy i sklepy są pozamykane.

W Wielką Sobotę kończy się okres Wielkiego Postu [zob. posty] i zaczyna się przygotowanie świątecznych potraw. O godz. 23 rozpoczyna się liturgia rezurekcyjna. Pierwsza część mszy to oczekiwania w modlitwie na moment Zmartwychwstania. O północy rozlega się strzał z armaty, strzelają fajerwerki. Jest to sygnałem, by duchowny ogłosił, że Chrystus Zmartwychwstał (O Christós anastíthike). Wierni wracają do domu z zapalnymi świecami, by po północy zasiąść do tradycyjnej zupy (mageiritsa) i ugotowanego na twardo jajka (tsoureki).

Wielka Niedziela jest czasem świętowania. Całe rodziny zasiadają do uroczystego posiłku i spożywają potrawy specjanie przygotowane na ten czas. Świątecznym biesiadom towarzyszą tańce i śpiewy. Zwyczajem jest też stukanie się czerwonymi jajkami. Osoba, której jajko nie pęknie, będzie miała szczęście na cały rok.

Hiszpania

W wielkim tygodniu hiszpańskimi ulicami przechodzą świąteczne pochody przedstawiające biblijne sceny męki Chrystusa. Warto wspomnieć o tzw. picaos. W Wielki Czwartek i w Wielki Piątek gmina San Vicente de la Sonsierra w La Rioja pełna jest picaos. Sa to pochody gdzie uczestnicy ciagna za sobą łańcuchy lub biczują się. Często są bosi a ich ubiorem są dłubie białe szaty oraz szpiczaste kaptury zasłaniające twarze. Również w nocy z Wielkiego Czwartku na Wilki Piątek w miejscowości Verges rozpoczyna się „dansa de la mort” – taniec w kostiumach szkieletów w akompaniamencie bębnów. W Niedzielę Wielkanocną zobaczyć można wesołe przedstawienia i pokazy tańców.

Nie sposób nie wspomnieć o specjalnej ceremonii odbywającej się od lat w Wielki Czwartek w Maladze na południu Hiszpanii. Żołnierze Hiszpańskiej Legii Cudzoziemskiej wyprowadzają z kościoła garnizonowego krzyż, który odnaleziono w zgliszczach kościoła podczas Hiszpańskiej Wojny Domowej. Żołnierze na własnych rękach obnoszą po dziedzińcu krzyż z Chrystusem Dobrej Śmierci w rytm pieśni Oblubieniec Smierci (hiszp. El novio de la muerte). Podczas śpiewanego refrenu legioniści unoszą jedną ręką krzyż do góry. Jest to dowód ich męstwa i wierności Bogu w Hiszpanii.

Meksyk

Świętowanie czasu Wielkanocy w Meksyku rozpoczyna się od Palmowej Niedzieli tradycyjną procesją i święceniem gałązek palm. Ten świąteczny tydzień nosi nazwę Semana Santa. W Wielki Piątek odgrywane są sceny męki i ukrzyżowania Jezusa. Dzieci w czas Wielkanocy dostają czekoladowe zajączki. W Wielką Sobotę prócz święcenia pokarmów pali się też figurki Judasza. W niedzielę świętuje się do później nocy w towarzystwie pokazów sztucznych ogni. Bardzo popularne jest jedzenie posiłków z ulicznych budek. Wielkanocny poniedziałek rozpoczyna Tydzień Paschalny (Semena Pascua), który w połączeniu z Wielkim Tygodniem daje dwa tygodnie wolnego od pracy i szkoły.

Malta

W czasie tuż przed Wielkanocą na tej uroczej wyspie organizowane są przestawienia Ostatniej Wieczerzy. Możemy też uczestniczyć w procesjach w pełnej ciszy jak i w dniach skupienia. Radosne świętowanie rozpoczyna się w Niedzielę Wielkanocną, kiedy to ulice miast wypełniają barwne i głośne pochody i procesje. W Poniedziałek Wielkanocny organizowane są w gronach rodzinnych i przyjaciół pikniki, podczas których obdarowuje się prezentami. Tradycyjną potrawą wielkanocną na Malcie jest słodkie pieczywo z migdałami.

Niemcy

Najważniejszymi dniami okresu Wielkanocy w Niemczech jest piątek, niedziela i poniedziałek, choć inaczej wygląda to w katolickiej części Bawarii, czy choćby w Berlinie. W niedzielny poranek dzieci szukają pomalowanych jajek jak też czekoladowych zajączków i słodyczy pochowanych w mieszaniu czy ogrodzie. Warto też wspomnieć o pewnym prawie. Otóż prawie w całych Niemczech obowiązuje zakaz tańca i słuchania głośnej muzyki w Wielki Piątek. Za naruszenie obowiązują różne sankcje, w tym grzywnę nawet do 1500 euro.

Rosja

Pascha to nazwa Wielkiej Nocy w prawosławiu, obchodzona jest ona wg kalendarza Juliańskiego. Ważnym elementem w prawosławiu jest okres Wielkiego Postu. Przez 40 dni prawosławni nie powinni spożywać mięsa, ryb, nabiału i białego pieczywa [zob. posty – link]. W Wielki Piątek w cerkwiach czytane są fragmenty pisma świętego opisujące Mękę Jezusa Chrystusa. W sobotę święci się potrawy (jajka jako symbol życia, wielkanocne baby i tradycyjną słodką paschę). Noc z Wielkiej Soboty na Niedzielę Wielkanocną odprawiane są nabożeństwa połączone z uroczystą procesją wokół świątyni.

W niedzielny poranek Rosjanie witają się pozdrowieniem „Chistos woskresie” (Chrystus zmartwychwstał), obdarowując się też kolorowymi pisankami i drobnymi prezentami. Ważną częścią jest niedzielny uroczysty poczęstunek, którego składowe (np. pieczone jagnię, szynkę czy ryby) powinny kojarzyć się z urodzajem. W Poniedziałek Wielkanocny w cerkwi odbywa się bardzo ważna uroczystość, którą jest obrzęd przygotowania krzyżma (wykorzystywanego potem do namaszczenia podczas chrztu i konsekracji ołtarza).

Stany Zjednoczone

Wielkanoc świętuje się jedynie w niedzielę. Organizowany jest rodzinny obiad wielkanocny z pieczoną szynką. Osoby wierzące uczestniczą też w porannych mszach świętych. Dzieci polują na pisanki (Easter Egg Hunt), czyli zbierają jajka schowane przez zajączka wielkanocnego (Easter Bunny). Z okazji świąt zajączek przynosi dzieciom słodkie prezenty i drobne upominki. W niedzielę wielkanocną organizowane są konkursy na najciekawszy Easter Bonnet (wielkanocny kapelusz). Towarzyszą temu barwne parady, czyli Easter Bonnet Parade. Warto przy tej okazji wspomnieć o poniedziałkowym festynie, odbywającym się na trawniku przed Białym Domem w Waszyngtonie. Jest tam organizowany piknik z grami i zabawami dla dzieci i rodziców z udziałem pary prezydenckiej. Jedna z popularnych zabaw jest Easter Egg Roll, czyli turlanie pisanek do mety drewnianą łyżką.

Szwecja

W Szwecji jak i w Finlandii spotkamy „wielkanocne wiedźmy”, påskkäringar. Najczęściej są do dziewczynki w wieku 5-11 lat, które w Wielką Sobotę chodzą po domach ze świątecznymi karteczkami z życzeniami. W zamian, do ich koszyczków ludzie wkładają łakocie lub symboliczne datki. W Szwecji spotkamy również zwyczaj przyozdabiania brzozowych gałązek (påskkris) różnokolorowym pierzem. W Szwecji to Wielka Sobota jest najważniejszym dniem świątecznym. Popołudniową porą zasiada się do uroczystego obiadu, w którym królują jaja i ryby. Dzieci natomiast dostają wówczas od wielkanocnego zajączka (påskhare)wielkie jajo wypełnione mnóstwem cukierków.

Wielka Brytania

Świętowanie na Wyspach Brytyjskich zaczyna się w piątek, czyli Good Friday i trwa do Wielkanocnego Poniedziałku – Easter Monday. Piątek i poniedziałek są dniami wolnymi od pracy. W Wielką Sobotę odbywają się uliczne festyny. W Wielkiej Brytanii dekoruje się też jajka, choć i ten zwyczaj jest wypierany przez kupne jajka czekoladowe. Na północy kraju odbywają się konkursy w turlaniu jajek ugotowanych na twardo z górki (tzw. rolling eggs). Jest to symboliczne odkrywanie kamienia z groty grobu Pańskiego. Niedziela Wielkanocna jest bardzo rodzinnym dniem. Częścią dnia jest wspólne świąteczne śniadania oraz udział w nabożeństwie czy też spacerze. Głównym symbolem jest Easter Bunny czyli króliczek wielkanocny. W dawnych czasach Wielkanoc w Anglii rozpoczynała się od polowań na zające.

Włochy

Czas wielkanocny na Półwyspie Apenińskim rozpoczyna się w niektórych rejonach inscenizacją wjazdu Jezusa do Jerozolimy na osiołku. W Wieki Czwartek możemy zobaczyć inscenizację umycia nóg oraz ostatniej wieczerzy. W Wielki Piatek aktorzy odtwarzają drogę krzyżową na górę Kalwarię. Włosi często spędzają Wielkanoc poza domem. W centrum celebracji Wielkanocy we Włoszech jest niedzielny, świąteczny obiad. Prócz tradycyjnych jaj na twardo spotkamy też plastry salami. Jednak jaja nie są symbolem świąt tylko wielkanocny baranek. Obiad rozpoczyna rosół na baraninie z pierożkami cappelletti. Po nim wjeżdża na stół pieczona jagnięcina lub baranina. A na deser podaje się ciasto (colomba) w postaci gołębia. Do ciekawych tradycji w niektórych rejonach Włoch jest jedzenie jajek na czas („Easter Derby”). Rekordziści zjadają nawet kilkanaście jajek w ciągu trzech minut.